İslam hukukunda yeraltında bulunan çeşitli madenler, yeraltında gömülü antikalar, değerli hazinelerin tamamı vergi ve zekata tabidir. Yer altındaki madenler üç kısımda incelenir. Birincisi katı olup eritilebilen ve dökümü yapılabilen altın, gümüş, demir ve bakır gibi. İkincisi eritilmeye elverişli olmayan mermer, kireç, kömür, gibi katı madenler. Üçüncüsü sıvı olup katılaşmayan madenler. Cıva ve petrol gibi. Bunların arasında yakut ve zümrüt gibi çok kıymetli olanlar da vardır. Bunların tamamı zekata tabidirler. Bunlarla birlikte zift, neft gibi madenler de zekata tabidirler. Özellikle günümüzde petrol gibi yer altı zenginlikleri ülkelerin ekonomileri açısından büyük önem arzetmektedir. Madenlerde nisab aranmaz. Çünkü bunlar “RİKAZ” hükmündedir. Rikazın anlamı ise “Yer altında bulunan her türlü hazine, define gibi şeylerle insanlar tarafından yer altına gömülüp gizlenen her türlü maden ve kıymetli eşyanın adıdır. Peygamberimiz rikazda beşte bir vergi vardır buyurmuştur. Hz. Ömer (r.a) Medine dışında bulunan bin dinar altın paranın iki yüz dinarını devlet adına beytülmal almıştır. Hz. Ali (r.a) da toprak altından çıkarılan maden parçalarından ve eski devirlere ait paralardan beşte bir nisbetinde vergi almıştır. Bu uygulamanın devlet gelirlerinde büyük bir yeri olduğu çok açıktır. Bu bağlamda zekat ve vergilendirmelerin temelinde yatan hakikat şudur. Servetten pay alıp ihtiyaç sahiplerine ve toplum yararına harcanmasına ittifakla karar verilmiştir. Madenlerin zekata tabi olması için üzerinden bir yıl geçmesine gerek yoktur. Denizden çıkarılan inci, mercan veya amber gibi kıymetli ürünlerin zekata tabi olduğu uygulamalı olarak Hz. Ömer döneminde yaşanmıştır. Denizden çıkarılan her türlü balık çeşidinin değeri zekata tabi altın miktarına ulaşırsa zekat verilir. Hayvanların zekatı ise şöyle hesaplanmıştır. Birden 39’a kadar olan koyundan zekat muaftır. 40’tan 120’ye kadar 1 koyun, 121’den 200’e kadar 2 koyun. 200’den 399’a kadar 3 koyun. 400‘den 500’e kadar 4 koyun zekat olarak verilir. Şanlı peygamberimizin talimatı böyledir. Sığırların zekatı ise ölçü 30 sığırdır. 30 sığırdan 40 sığıra kadar iki yaşına basmış bir erkek ya da dişi bir dana verilir. 60 sığır olunca birer yaşını bitirmiş iki buzağı verilir. Sonra da her 30 sığır bir buzağı, 40 sığırda ise bir dana verilir. Keçiler, koyun, mandalar, ise sığır olarak olarak hesaplanmalıdır. Atlarda ise değeri üzerinden paraya çevrilerek yüzde iki buçuk, kırkta bir para olarak zekatı hesaplanmalıdır. Ticaret maksadıyla yetiştirilenler, ticaret malları hükmündedir.
DEVAM EDECEK