Bugün 14 Şubat, takvimlerimiz Sevgililer Günü’nü hatırlatıyor. Bu isim orijinaline çokta yakın çeviri değil aslında. “Valentin’in Günü”, yabancıların kullandığı asıl ismine daha sadık bir çeviri olurdu. Peki kim bu Valentin? Şimdi artık hediye, çikolata ve çiçek alma gününe dönüşen bu gün ilk nasıl ortaya çıktı?

Valentin (Valentine), üçüncü yüzyılda Roma İmparatorluğu’nda yaşayan bir azizdi. Hristiyanlığın indiği dönem ve sonrasında, pagan dinlerine inanan Roma’nın Hristiyanlara yaptığı eziyet ve katliamlar uzun bir süre devam etmiştir. Aziz Valentin de bu dönemde yaşamış ve imparatorluk tarafından yakalanıp öldürülen bir azizdir. Ölümü sonrasında insanlar arkasından yüzyıllar boyu devam ettirilecek bir gelenek başlatmışlardır.

Aynı dönemde bir kaç tane Valentin ismine sahip Aziz vardı bu yüzden teknik olarak bu anma gününün tam olarak hangisinin ardından başlatıldığını kestirmek zor. En yaygın iki efsaneden biri, hapsedilen Valentin’in başındaki gardiyanın kör kızını iyileştirmesi ve bunun bir sevgi eylemi olarak görülmesidir. Ünlü “Your Valentine” (senin Valentin’in) yabancılar arasında bugün için sıkça kullanılan bir flört kalıbıdır ve ‘sevgilim olur musun’ tarzı bir anlam taşır. Ortaya çıkışının Aziz Valentin’in gardiyanın kızına yazdığı bir mektupta ismini bu şekilde yazmasından geldiğine inanılır. Diğer hikaye ise Roma’nın askerlerine uygulanan evlilik yasağına rağmen Aziz Valentin’in askerleri gizli gizli evlendirmesidir.

İkinci efsaneye daha yaygın olarak inanılmasına rağmen, ilk dönemlerde ‘Valentin’in Günü’ genel olarak her türlü sevgiye karşı bir kutlama olarak görülmüştür.

Günümüzdeki gibi romantik aşka odaklı hale gelmesi ise efsanenin üzerinden çok uzun zaman sonrasında, bu şekilde anılan ilk örnekleri bin yıl sonra kaydedilmeye başlanacaktır. İngiltere’de ilk defa 14. yüzyılda başlayıp arkasından genel yüzyıllarda özellikle şair ve yazarlar bu güne dair romantik aşklarının merceğinden eser verirler. Bu trendin devamıyla beraber 18. yüzyıla vardığımızda çiftlerin birbirlerine el yapımı kartlar hazırlayıp verdiğini görürüz.

Bu dönem özellikle insanlık tarihindeki bir başka önemli olayla çakışmaktadır, Sanayi Devrimi. Mesafelerin kısaldığı, üretimin hiç görülmemiş bir şekilde arttığı bu dönemde, arz talep kadar var olan şeylerin de sanayileşmesi bu dönemin en önemli özelliklerindendir. 18.yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başı ilk seri üretilen sevgililer günü kartlarının ortaya çıktığı tarihlerdir. Ulaşım ve taşıma sistemlerininde gelişmesi ile, sadece İngiltere’de 1835’te altmış bin Sevgililer Günü kartı posta ile birilerine gönderilmiştir.

1861’de Richard Cadbury isimli bir çikolata satıcısı ilk defa kalp şekilli bir kutu üretip, çikolatalarını özellikle Sevgililer Günü’nde satılması için pazarlamıştır ve bu inanılmaz şekilde tutmuştur. Çok geçmeden diğer çikolata üreticileri de hemen bu harekete katılmıştır ve günümüzde bile süregelen şekilde devam etmektedir. Çiçek hediye etmek Sevgililer Günü’nden daha eski bir sevgi göstergesi olduğundan, bu günle beraber ortaya çıktığını söylemek pek doğru olmaz, ama özellikle kırmızı gülün aşkı temsil etmesi, güllerin en klasik hediyelerden biri olmasında etkili olmuştur.

Yakın tarihe baktığımızda, Hallmark Kartları zarf, hediye kartı üreten ünlü bir şirkettir. Ancak asıl ününü kartlarının kendisi değil, kartlarının satışının reklamını nasıl yaptığıdır. Hallmark Kanalı, Amerika’da çok ünlü bir televizyon kanalıdır ve genel olarak kalitesi düşük ama etkili bir reklam olan ‘Hallmark Filmleri’ni yayınlar. Özellikle Sevgililer Günü ve Noel gibi popüler özel günlerde geçen bu romantik komediler hala popülerliğini sürdürmektedir. Şu aşamada kartların filmlerin reklamı haline geldiği bile söylenebilir.

Üretim ve tüketim çılgınlığının şu an bulunduğumuz noktasında, bu günün başlangıcından günümüze olan değişimi bana çokta şaşırtıcı gelmiyor. Sevgi ve aşka dair belirli aralıklarla yapılan kutlamalar insanlık tarihinde Aziz Valentin’le başlamadı. Günümüzde dünyada yaygın ve eş zamanlı olarak kutlanan ‘sevgi’ günü olması bence Aziz Valentin’in kendinden çok, seri üretim ve pazarlamanın ortaya çıkışıyla doğru zamanda doğru yerde olması. Günümüzde her yıl Sevgililer Günü’nde ekonomide milyarlarca dolarlık bir hareket oluşmakta, ve kısa sürede sonlanacak gibide gözükmemektedir.

Sonuçta insan sevdikçe, sevdiğini göstermek ister. Ama günümüzde amaç sevgi bile olsa, ertesi gününde ülkeler çapında bir finansal analiz yapılabiliyorsa, samimiyetinin içi biraz boşaltılıyor diye düşünüyorum.