YARHİSAR CAMİİ VE HAMAMI

Gürhan Adana'nın Yenişehir Defteri kitabından 'YARHİSAR CAMİİ VE HAMAMI'

Yarhisar  Orhan Gazi Camii, birkaç sene evvel hamam ile birlikte onarılmıştı fakat caminin temiz görüntüsüne karşın duvarlarda ve mihrapta yazılmış son derece ilkel ve anlamsız yazılarla birlikte bazı konularda bilinçsizce yapılan müdahaleler kötü bir tablo ortaya çıkarmıştı. Duvarlarda çok kötü yağlıboya renklerle yazılmış Allah, Muhammed ve dört büyük halifenin isimleriyle birlikte, Kur’an’dan alınmış ancak çok kötü bir yazı ile yazılmış ve yerine uymayan anlamlardaki ayetlere hızlı bir şekilde müdahale edilerek hemen silinmeli ve konunun uzmanı kişilerin gözetiminde, yerlerine usta eller tarafından yenileri yazılmalıdır. Hamam da tarihi geçmişine hürmeten ele alınarak onarılmış ama işlev kazandırılmamıştır. Halbuki burası köyün hamamı olarak değerlendirilerek ayakta kalması sağlanmalıdır.  Eğer bir tarihi eser, restore edildikten sonra fonksiyon yüklenerek çalışır hale getirilirse uzun ömürlü olur, bu şekilde, sadece onarılıp bırakılırsa maalesef çok geçmeden yine harabeye dönecektir. Caminin önündeki çeşme de onarım ve restorasyon sırasında aslından uzaklaşmış ve Erken Devir Osmanlı çeşmelerinde kullanılan sivri kemerli ayna taşı yuvarlak kemer olarak onarılmıştır. Yenişehir’de ilk yapılardan biri Cami-i Kebir veya Ulucami olarak da bilinen Orhan Gazi Camii’dir. Tarihsel gelişimi içinde birçok tamir görmüş olan cami 1764 yılında yandıktan sonra yeniden bina ve ihya olunmuştur. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Nadir Eserler Bölümü’nde bulunan 1882 yılına ait bir fotoğrafta, caminin ahşap direklere oturan son cemaat yerinin bulunduğu, duvarların kâgir, ahşap kırma çatısının da kiremit kaplı olduğu, önünde, puşideli kâgir duvarlarla çevrili büyükçe bir avlusunun olduğu görülmektedir. Duvarlar üzerine oturan ve ahşap eliböğründeler ile desteklenen cumbalı bir çıkma da herhalde meşruta olmalıdır. Bu fotoğraf bize yapının tamir edilirken eski mimari şemasına uygun olarak inşa edildiğini göstermektedir. Fakat yapı bu halini de koruyamamış ve 1923 yılında yıkılıp yeniden inşa edilirken yeni temeller açılarak biraz daha büyütülmüş ve 10 m X 20 m. boyutlarında bir cami ortaya çıkmıştır. İlk yapıdan da sadece minaresi kalmıştır. Caminin asıl planı ve görünüşünün Yarhisar Orhan Gazi Camii ile büyük benzerlik gösterdiği bellidir, onun için Yarhisar’daki caminin önemi bir kat daha artmaktadır ve özgün mimarisinin korunmasına özen gösterilmelidir. (5 EYLÜL 2014)